Wat een VA kan leren van Machiavelli
De naam Machiavelli roept vaak beelden op van manipulatie en kil berekend gedrag. In de psychologie wordt machiavellisme zelfs gezien als onderdeel van de ‘donkere triade’, samen met narcisme en psychopathie. Deze moderne term beschrijft mensen die strategisch manipuleren, weinig empathie tonen en vooral gericht zijn op eigen gewin.
Maar de oorspronkelijke Niccolò Machiavelli (1469–1527) was geen kwaadaardige manipulator. Hij was een Florentijnse diplomaat en denker die de politieke realiteit scherp analyseerde. Zijn adviezen waren niet bedoeld om mensen ten gronde te richten, maar om leiders te leren overleven in een wereld vol intriges, vijanden en onverwachte wendingen. Hij zag macht niet als een spel van willekeur, maar als iets dat slim beheerd moet worden, met een mix van intelligentie en daadkracht.
Eén van zijn bekendste metaforen is dat een leider zowel een vos als een leeuw moet zijn. De vos om strikken en valkuilen te ontwijken, de leeuw om wolven op afstand te houden. Slimme strategie gecombineerd met onverzettelijke kracht.
De les van de vos
De vos staat voor scherpzinnigheid, diplomatie en vooruitzien. Voor een VA betekent dit:
- Signalen en patronen bij de klant herkennen.
- Valstrikken vermijden, zoals onduidelijke afspraken of extra werk zonder vergoeding.
- Gesprekken en afspraken altijd zwart op wit zetten.
- Kritisch blijven, ook als iets verpakt wordt in een charmant verzoek.
De les van de leeuw
De leeuw staat voor kracht, duidelijkheid en bescherming van je positie. Voor een VA betekent dit:
Consequenties benoemen als afspraken niet worden nagekomen.
Grenzen aangeven en bewaken.
Nee durven zeggen tegen onredelijke verzoeken.
Helder communiceren over tarieven en deadlines.
Stel, een klant vraagt je op vrijdagmiddag om “even” een spoedklus te doen, terwijl je weekend al vol gepland is.
Vos: je reageert diplomatiek. “Ik begrijp dat dit belangrijk is. Kun je aangeven wat de deadline precies is?” Je verzamelt informatie en checkt of er alternatieven zijn.
Leeuw: zodra duidelijk is dat het werk buiten je planning valt, reageer je stevig. “Als ik dit vandaag oppak, komt daar een spoedtoeslag bij van € X. Wil je dat ik het zo regel?” Je biedt een keuze, maar houdt de regie.
Machiavelli’s naam wordt in de psychologie vaak gekoppeld aan manipulatieve persoonlijkheden, maar zijn oorspronkelijke adviezen gingen over overleven in een complexe wereld. Als VA kun je veel leren van zijn vos-en-leeuwstrategie: eerst slim observeren, dan krachtig handelen. Zo blijf je professioneel, behoud je je grenzen en voorkom je dat je speelbal wordt van andermans agenda.
